"Вывесьці з
заняпаду наш Край,
які я люблю
называць Літвою, ня
зможа адзін, нават
вельмі моцны чалавек,
але дынастыя, якая
будзе мець перад
сабою стратэгічную мэту
ў цягу дзесяцігодзьдзяў."
— Падчас этна-экспэдыцый па Менскай
вобласьці ў 50-я гады мінулага стагодзьдзя адмыслоўцы нашае Акадэміі навук
заўважылі, што некаторыя вяскоўцы ўсё яшчэ называюць сябе ліцьвінамі. І гучала
гэта зь іх вуснаў натуральна. На Беласточчыне
ліцьвінамі лічыліся тыя, хто "дзекае", што таксама зьяўляецца
канкрэтным вызначэньнем. Але гэтым разам, я так разумею, размова ідзе найперш
пра духоўныя арыентыры...
— Так, ня толькі пра этнічныя, хаця
і гэта не выключаецца. Тут многае залежыць ад таго разуменьня паняцьця нацыі,
якое мы даем. Калі казаць пра нацыю, як твор выключна зямнога жыцьця, тады
этнічнасьць выходзіць на першы плян. Калі ж разумець нацыю трансцэдэнтна: як
супольнасьць мінулых, сёньняшніх і будучых пакаленьняў, тады Ліцьвіны былі,
ёсьць і будуць. А аб’ядноўвае іх вядома ж тэрыторыя, але ня толькі, бо і
духоўны арыентыр Літоўскасьці, якім ў большы пэрыяд часу была каталіцкая вера.
— Больш як 200 гадоў таму наш апошні
манарх, родам з Воўчыну, адрокся ад трону. Далей быў час анэксіі і бальшавізму
— пэрыяд разбурэньня ў сьвядомасьці людзей успрыманьня сябе адзінай
супольнасьцю, якая мусіць мець уласную дзяржаву і, тым больш, манарха. І вось
цяпер, калі, здавалася б, вызначэньне "манарх" канчаткова зрабілася
анахранізмам, ты стварыў і ўзначаліў Манархічную Лігу Вялікага княства
Літоўскага. Мяркуеш, манарх — постаць актуальная для Беларусі?
— Манарх — постаць актуальная ня
толькі для гэтай зямлі, але і для ўсёй Эўропы, якая можна сказаць за апошнія
200 год цалкам "сыйшла з каляінаў" уласнай цывілізацыі і цяпер
коціцца пад адхон лібэралізму, псэўдаталеранцыі і дэградацыі. Вывесьці з
заняпаду наш Край, які люблю называць Літвой, і Эўропу ня зможа адзін, нават
вельмі моцны чалавек, але дынастыя, якая будзе мець перад сабой стратэгічную
мэту ў цягу дзесяцігодзьдзяў, магчыма стагодзьдзяў. Такую сілу можа даць толькі
вера ў Бога, а яе ажыцьцяўляльнікам на зямлі можа стаць толькі манарх, бо
манарх ёсьць рэалізатарам менавіта Божай волі, і ўлада яго паходзіць ад Бога.
— У Вялікім Княстве ніколі не было
сваёй Бутрамеевай ночы, і бальшыня людзей традыцыйна атрымоўвала веравызнаньне
ў спадчыну ад сваіх бацькоў. Ты зрабіў уласны і сьвядомы выбар на карысьць
каталіцызму...
— Так, бо менавіта каталіцызм ёсьць
асновай Літоўскасьці, а не наадварот. Літва ўзьнікла да прыняцьця
хрысьціянства, але гэты пэрыяд варта ўсё ж аднесьці да часу ўзрастаньня. Літва
ў сваім сталым узросьце — гэта Літва каталіцкая. Іншай Літвы сабе ня бачылі і
вялікія Ліцьвіны, якімі ёсьць Ягайла, Вітаўт, сьвяты Казімер — патрон нашага
Краю, Віленскі войт Аўгустын Ратундус, рэктар Віленскага ўнівэрсытэту кс. Пётр
Скарга.
— Ці не абранае веравызнаньне, якое
ў нас зазвычай атаясамліваецца з Польшчай, паспрыяла таму, што адноўленая
некалі польскамоўная газэта "Litwa", галоўным рэдактарам якой ты
зьяўляесься, аддала перавагу лацініцы. Хто яе чытач?
— Часткова гэта так, паколькі
першымі нашымі чытачамі зьяўляліся і зьяўляюцца каталікі. Але зараз мы бачым
зацікаўленьне лацінкай і адной зь яе адменаў — гатычным шрыфтам ня толькі сярод
каталікоў, але і сярод іншых жыхароў — перад усім моладзі, незалежна ад
веравызнаньня. Чытачом нашай газэты зьяўляюцца людзі, што лічаць сябе
Ліцьвінамі, альбо блізкімі да гэтага. Ня ўсе зь іх каталікі, але абсалютная
большасьць згодная з патрэбай таго, каб Касьцёл аказваў свой дабрачынны ўплыў
на грамадзкае жыцьцё ў нашым Краі і па ўсім сьвеце.
— Ці ведаюць твае дзеці лацініцу?
— Так, мае дзеці ведаюць лацініцу, а
старэйшы імкнецца нават вымалёўваць гатычныя літары. Падтрымліваць гэта
дазваляе таксама і нядзельная польская школа пры Амбасадзе РП у Мінску, якую
наведваюць двое маіх старэйшых сыноў. Чытаюць яны ўжо без праблем, спрабуюць
таксама і пісаць.
— Ты назваў сваіх дзяцей Вітаўт
Ігнацый, Стэфан Казімэр, Жыгімонт Уладзіслаў, Марыя Тэрэза. Ці ня цяжка ім
будзе жыць з гэткімі вялікакняскімі імёнамі і адпаведным выхаваньнем сярод
людзей, выхаваных ідэалягізаванымі праграмамі БТ?
— Ня думаю, мне падаецца, што тут
шмат што залежыць ад асабістай паставы бацькоў. Нажаль у нашым грамадзтве моцна
распаўсюджана такое "малпаваньне", калі некаторыя думаюць толькі пра
тое "а што людзі скажуць". Часам гэта карысна, але не заўжды. У
посткамуністычнай Беларусі, гэтая думка так званых "людзей” вельмі часта
скажона савецкімі стэрэатыпамі, нэгатыўнымі ад сваіх пачаткаў да каталіцкасьці,
літоўскасьці, польскасьці і ўсёй лацінскай цывілізацыі ў цэлым. Я асабіста
гэтым не пераймаюся, ведаю, што жывем у бізантыйскім асяродзьдзі. Але што з
гэтага? Усходняя, у нашым выпадку ў расейскай абалонцы, цывілізацыя нясе нашым
людзям няшмат карысных рэчаў. Не затрымліваючыся на тэалягічных супярэчнасьцях
назаву ўсім вядомыя з побыту: водку, ікру і гармонь. Да гэтага можна дадаць
цыганскі музычны антураж. А пануе над усім бесклапотны падыход да жыцьця: "А
нам усё раўно!" Нарэшце гэтая антыкультура прыкрываецца сарамлівым фігавым
лістком аб "таямнічай рускай душы", якую нельга вымераць "обшчым
аршынам". Зрэшты і руская літаратура прапагуе якраз гэтую традыцыйную
расейскую абыякавасьць, "абломаўшчыну". Дык ці патрэбна нам такая
"культура"?
— Газэта "Litwa" і
лацініца, Манархічная Ліга, сыны Вітаўт і Жыгімонт, перапіс ліцьвінаў...
З другога боку — суровая
посткамуністычная рэчаіснасьць. У такіх варунках цяжка пазьбегнуць альбо
раздвоенасьці асобы, альбо зыходу на пазыцыю эклектычнасьці (як у станоўчым так
і адмоўным сэнсе гэтага слова)...
— Гэта не сыход ад жыцьця, гэта
натуральная рэакцыя самаабароны нармальнага чалавека. Самаабароны ад хамства і
высілак дзеля выхаваньня нашых суграмадзян. Можа быць Ноя, які будаваў каўчэг,
таксама называлі дзіваком ці шалёным, але вядома, хто ўрэшце меў рацыю.
No comments:
Post a Comment